Dla europejskich sprzedawców artykułów spożywczych rok 2020 był czasem znacznego przyspieszenia zmian w trendach konsumenckich. Ponieważ restauracje, biura i szkoły w większości krajów były w większości zamknięte podczas pierwszej fali pandemii, konsumenci pospiesznie zaczęli zaopatrywać się w artykuły spożywcze, zarówno w sklepach stacjonarnych jak i w Internecie, przynosząc wzrost obrotów na tym rynku. Jak wskazuje najnowszy raport Disruption and Uncertainty – State of Grocery Retail 2021 opublikowany przez McKinsey & Company oraz EuroCommerce, w czasie pierwszego lockdownu w marcu 2020 r. sprzedaż artykułów spożywczych odnotowała średni wzrost na poziomie 20%, a w całym 2020 r. na poziomie 10%. Raport podsumowuje zmiany, jakie zaszły w sektorze handlu artykułami spożywczymi w 2020 r. oraz przedstawia analizę długoterminowych trendów i wpływów pandemii na funkcjonowanie sektora w Europie. Powstał on na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród 48 dyrektorów czołowych przedsiębiorstw z branży i badania z udziałem przeszło 10 tysięcy konsumentów z całej Europy.
Zmiana miejsca zakupów – liczy się bliskość, wygoda i ceny
Restrykcje wprowadzane w czasie lockdownu wpłynęły na wybór miejsca zakupów. W ciągu ostatniego roku 14% kupujących w Polsce zmieniło miejsce zakupów. Głównymi powodami takiej zmiany było zminimalizowanie ryzyka infekcji (34%) oraz bliskość i wygoda sklepu (34%). W konsekwencji Polacy rezygnowali z zakupów w hipermarketach (ok. 7% spadku przychodów ze sprzedaży artykułów spożywczych), na rzecz supermarketów oraz dyskontów (wzrost przychodów odpowiednio o 16,5% i 13,6%).
W przypadku tych ostatnich można spodziewać się dalszych wzrostów, przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, aż 26% polskich konsumentów spodziewa się wydać więcej w 2021 roku w dyskontach, co jest to wynikiem dużo wyższym niż średnia europejska wynosząca 9% ankietowanych. Po drugie, w 2021 r. konsumenci będą bardziej powściągliwi, jeśli chodzi o wydawanie pieniędzy niż w 2020 r. 37% ankietowanych konsumentów z Europy oraz 35% z Polski, planuje znaleźć sposoby, by w 2021 r. robiąc zakupy spożywcze wydać mniej niż w roku ubiegłym. Spodziewają się tego również przedstawiciele branży - 76% ankietowanych dyrektorów firm zajmujących się handlem artykułami spożywczymi w Europie spodziewa się, że konsumenci będą sięgać po tańsze produkty i zwracać większą uwagę na ceny, co w ciągu najbliższych 1-2 lat stanie się jednym z wiodących trendów w branży.
Internet nowym centrum zakupów spożywczych
Pandemia drastycznie przyspieszyła zwrot w kierunku zakupów w sieci i tendencja ta z pewnością będzie się umacniać. Na dojrzałych rynkach, takich jak Wielka Brytania, rosnąca sprzedaż online już dziś stanowi ponad jedną trzecią ogólnego wzrostu. Pozyskanie części rynku bez efektywnego prowadzenia sprzedaży w sieci staje się coraz trudniejsze. W 2020 r. kanał sprzedaży w sieci odnotował wzrost na poziomie 55%. Sprzedawcy detaliczni produktów spożywczych byli zmuszeni niezwykle szybko dostosować się do nowej sytuacji, w której konsumenci oczekiwali nie tylko dostaw zamówionych artykułów do domu, ale także dostępności szerszego asortymentu, łatwego dostępu i tańszych opcji. Należy spodziewać się, że ta zmiana będzie długotrwała. Nawet połowa konsumentów, która rozpoczęła swoją przygodę z zakupami online podczas pandemii nie zamierza wracać do dawnych nawyków.
Wszystkie zakupy w jednym miejscu, choć kilka razy w tygodniu
Polacy częściej niż Europejczycy preferują sklepy, w których mogą kupić wszystkie potrzebne artykuły spożywcze (19% vs 10% średnia europejska), a także korzystać ze stanowisk ze świeżymi produktami (17% vs. 4% średniej europejskiej). Polscy kupujący wyróżniają się także większą chęcią do korzystania z kas samoobsługowych (12% ankietowanych w porównaniu do 5% średniej europejskiej). Podczas gdy pandemia i jej skutki, spowodowały spadek częstotliwości zakupów w Polsce o ok. 14% (w porównaniu ze średnim spadkiem o 5% dla całej Europy), to aż 71% polskich kupujących robi zakupy co najmniej 2-3 razy w tygodniu, podczas gdy w Europie odsetek ten wynosi średnio 53%.
Rosnące znaczenie zdrowej i ekologicznej żywności
Według badania McKinsey oraz EuroCommerce polscy konsumenci planują w 2021 r. wydawać także więcej na zrównoważoną i zdrową żywność, zwłaszcza w kategoriach produktów lokalnych, przyjaznych dla środowiska i naturalnie zdrowych. Co ciekawe, według badania kupujący w kraju częściej zwracają uwagę na rolę składników odżywczych w wyborze produktów, planując zwiększenie zakupów produktów wysokobiałkowych (11% vs 6% średniej europejskiej), niskotłuszczowych (16% vs 10% średniej europejskiej) czy niskocukrowych (16% vs 12% średniej europejskiej) produktów.
Zakupy w post pandemicznym świecie
Wraz ze zniesieniem restrykcji i powrotem do jedzenie posiłków poza domem, sektor handlu produktami spożywczymi może odczuć utratę znacznej części zysków wygenerowanych w trakcie lockdownu. Choć część konsumentów deklaruje, że zamierza dalej rozwijać pasję do gotowania w domu, to prawie połowa kadry zarządzającej przedsiębiorstw z branży spodziewa się, że popyt na artykuły spożywcze będzie malał, a sytuacja na rynku w 2021 r. będzie gorsza niż w roku ubiegłym.
Pandemia przyniosła nie tylko wzrost obrotów, ale także znacznie wyższe koszty dla sprzedawców detalicznych i wzrost wymogów bezpieczeństwa dla pracowników i klientów. Olbrzymi wzrost sprzedaży żywności online niesie ze sobą także potrzebę sporych nakładów na e-commerce, których rentowność będzie można ocenić dopiero za jakiś czas. Wspólnym mianownikiem wszystkich przyszłych trendów jest rosnąca presja na marże, którą w najbliższych latach mogą odczuwać sprzedawcy, konieczność sprostania coraz szerszym potrzebom konsumentów oraz zwiększanie udziału sprzedaży w nowych kanałach. Sprzedawcy, którzy sięgają po śmiałe rozwiązania w odpowiedzi na obecne, kluczowe wyzwania w obszarze m.in. sprzedaży online czy wprowadzania zdrowej żywności do oferty, stoją przed wyjątkową szansą, by zdobyć i utrzymać ważną pozycję na rynku.
Pełen raport dostępny jest TUTAJ.